Oto bardzo ciekawy artykuł o BIOSie, w prostszy sposób nie potrafiłem go przekształcić tak aby był zrozumiały i łatwy w odbiorze dla uźytkowników tego forum. Nie potrafie tego zrobić inaczej, wiem źe da sie lepiej ale ja nie umiem

((((((( materiał pobrany z http://rainbow.mimuw.edu.pl/ )))))))

Artykuł zawiera:

BIOS od strony uźytkownika
* Jak wejść do programu konfiguracyjnego BIOSu?
* Komunikaty tekstowe błędów w BIOSIE.
* Kody dźwiękowe BIOSu
* Muzyka z BIOSu
Konfiguracja BIOSu
* WSTĘP
* STANDARD CMOS SETUP
* BIOS FEATURES SETTINGS
* INTEGRATED PERIPHERALS
* POWER MANAGEMENT SETUP
* PNP/PCI CONFIGURATION
* CHIPSET FEATURES SETUP
* Przerwania w BIOSie
Hasła BIOSu
* Wstęp
* Wytrychy
* Wytrychy dla BIOSów Award
* Wytrychy dla BIOSów AMI:
* Wytrychy dla BIOSów PHOENIX:
* Inne powszechnie stosowane hasła
* Hasła dla pozostałych producentów
* Czyszczenie pamięci CMOS
* Usunięcie baterii CMOSu
Uaktualnianie BIOSu
* Wstęp
* Po co uaktualniać BIOS?
* Jak uaktualniać BIOS?
* Ryzyko związane z uaktualnianiem BIOSu
* Co zrobić, jeźeli aktualizacja BIOSu się nie powiodła
* Linki
Rola BIOSu w systemie operacyjnym. Specyfikacja EFI
* Wstęp
* Wykorzystanie BIOSu w systemie MS–DOS
* Alternatywy dla BIOSa. Specyfikacja EFI
* Linki
LinuxBIOS – prawdziwy system operacyjny jako BIOS
* Wstęp Czym jest LinuxBIOS?
* Historia
* Zastosowania
* Co potrafi LinuxBIOS?
* Wspierane płyty główne
* Kod źródłowy systemu LinuxBIOS
* Gdzie znaleźć dodatkowe informacje?
OpenBIOS – podstawowe informacje
* Co to jest OpenBIOS?
* Zastosowanie OpenBIOS
* Urządzenie /dev/bios
* Gdzie znaleźć dodatkowe informacje?
Czy BIOS jest systemem operacyjnym?





*****************************************************
BIOS OD STRONY UŻYTKOWNIKA
*****************************************************

Jak wejść do programu konfiguracyjnego BIOSu?

BIOS od strony przeciętnego uźytkownika to przewaźnie tylko faza POST (Power–On Self Test), podczas której BIOS testuje pamięć, procesor, kartę graficzną itp. Jest to jednak faktycznie tylko wizytówka BIOSu – pewien zestaw napisów, które niosą jakieś informacje. Często mają one znaczenie tylko diagnostyczne, ale często dzięki nim, moźemy dowiedzieć się o błędach w systemie, czy uzyskać pewne informacje o urządzeniach. Na przykład przy kaźdym uruchomieniu komputera na ekranie pokazują się róźne litery i symbole. Zawarte w nich są informację o dacie wydania posiadanej wersji biosu, chipsecie płyty głównej, procesorze, producencie BIOSu i o konkretnym jego modelu, a takźe o tym, jak wejść do programu konfiguracyjnego BIOSu – jest to moźliwe właśnie w tej fazie uruchamiania komputera.

Standardowo są zdefiniowane pewne kombinacje klawiszy, za pomocą których moźna dosŧać się do okna konfiguracyjnego BIOSu. Poniźej przedstawiona jest lista producentów BIOSów i domyślna kombinacja klawiszy włączająca panel konfiguracyjny w BIOSach ich produkcji.

* Award [Del] lub [F1]
* Ami [Del] lub [F1]
* Phoenix [F1], [Ctrl][Alt][Ins], [Ctrl][S], [Ctrl][Alt][Esc], [Ctrl][Alt][S], [Ctrl][Alt][Enter]
* Compaq [F10], gdy na ekranie w górnym rogu pojawi się mały kwadrat
* Hewlett Packard [F1], [F2] gdy pojawi się logo HP
* Dell [Del], [F2], [F1], [Ctrl][Alt][Enter], wcisnąć Reset dwa razy
* Toshiba [Esc], [F1]
* NEC, Packard Bell, Amax, Micron, Aptiva, Sharp [F1], [F2]
* IBM [F1], [Ins], wcisnąć i przytrzymać obydwa klawisze myszy
* Sony [F3] potem [F1] lub [F2]
* AST Advantage, Tandon, Acer [Ctrl][Alt][Esc]
* Zenith [Ctrl][Alt][Ins]

Powstają jednak coraz to nowsze kombinacje uruchamiające program konfiguracyjny. Gdyby więc powyźsze kombinacje nie zdały rezultatu, moźna spróbować uźyć następujących: [Ctrl][Alt][Delete], [Ctrl][q], [Ctrl][s], [Alt][s], [Esc], [Alt][Esc], [Ctrl][Alt][Esc], [Ctrl][Alt][Enter], [Ctrl][Alt][F8], [Ctrl][Alt][Insert], [Ctrl][Alt][q], [Ctrl][Alt][s], [Ctrl][Alt][d], [Ctrl][Alt][p], [Ctrl][Esc], [Ctrl][Shift][s]

Niektóre komputery umoźliwiają jeszcze jedną metodę: wystarczy wyjąć wtyk klawiatury, odłączyć kable sygnałowe stacji dysków i/lub dyskietek, trzymać cały czas wciśnięty jakiś kabel lub wyjąć któryś z modułów RAM. BIOS potraktuje tę sytuację jako powaźny błąd i niekiedy wyświetli komunikat, iź aby ten błąd naprawić naleźy wejść do panelu konfiguracyjnego, wciskając daną kombinację klawiszy.

Komunikaty tekstowe błędów w BIOSIE.

BIOS moźe informować o błędach wyświetlając komunikaty np. w formie tekstowej. Jest ich dosyć duźo. Poniźej przedstawione są objaśnienia tych komunikatów:

* 8042 Gate – A20 Error – Błąd sterownika klawiatury (bramka A20). Naleźy wymienić układ 8042
* Address Line Short! – Błędnie zdekodowany adres
* Cache Memory Bad, Do Not Enable Cache! – Pamięć podręczna cache jest uszkodzona
* CH–2 Time Error – Błąd zegara numer 2
* CMOS Battery State Low – Bateryjne podtrzymywanie pamięci CMOS posiada zbyt małe napięcie baterii.
* CMOS Checksum Failure – Błąd sumy kontrolnej BIOS. W wiekszości przypadków pomaga uruchomienie programu konfiguracyjnego i ponowne zapisanie ustawień.
* CMOS System Options Not Set – Nie ustawione opcje konfiguracyjne w pamięci CMOS. Naleźy uruchomić program konfiguracyjny.
* CMOS Display Type Mismatch – Błędnie ustawiony typ karty graficznej w CMOS. Naleźy uruchomić program konfiguracyjny i poprawić ustawienia.
* CMOS Memory Size Mismatch – Wielkość pamięci znajdującej się na płycie róźni się od wartości zapisanej w CMOS. Naleźy uruchomić program konfiguracyjny.
* CMOS Time and Date Not Set – Nie ustawiona data i czas w CMOS. Naleźy uruchomić program konfiguracyjny i wprowadzić czas w STANDARD CMOS SETUP.
* Diskette Boot Failure – Dyskietka systemowa w napędzie A: jest uszkodzona lub system z innego powodu nie moźe być załadowany. Naleźy sprawdzić podłączenia stacji dysków oraz ustawienia typu napędu dyskietek w SETUP
* Display Switch Not Proper – Przełącznik typu monitora ustawiony jest niewłaściwie. Dotyczy starych płyt głównych gdzie naleźy przy pomocy zworki ustalić rodzaj zastosowanego monitora: kolorowego lub monochromatycznego.
* DMA Error – Błąd sterownika DMA
* DMA #X Error – Błąd w kanale DMA nr X.
* FDD Controller Failure – Błąd sterownika napędów dysków elastycznych. Naleźy sprawdzić podłączenia stacji dysków (przy wyłączonym zasilaniu!).
* HDD Controller Failure – Błąd sterownika dysku twardego. Naleźy sprawdzić podłączenia twardego dysku (przy wyłączonym zasilaniu!)
* C: Drive Error – Naleźy sprawdzić czy podano poprawny typ dysku C: (lub X:) w Standard CMOS Setup
* C: Drive Failure – Napęd dysków C: uszkodzony. Naleźy sprawdzić polączenia kabli.
* INTR #1 Error – Błąd podczas testów POST na przerwaniu numer 1
* INTR #2 Error – Błąd podczas testów POST na przerwaniu numer 2
* Invalid Boot Diskette – Dyskietka znajdująca się w napędzie A: nie pozwala na uruchomienie z niej systemu
* Keyboard Is Locked...Unlock It – Naleźy odblokować zamknięcie klawiatury
* Keyboard Error – BIOS ma problemy z obsługą klawiatury
* KB/Interface Error – Błąd sterownika klawiatury
* Off Board Parity Error Addr (HEX) = XXXX – Błąd parzystości generowany przez pamięć urządzenia w gnieździe rozszerzeń pod adresem XXXX – w kodzie szesnastkowym
* On Board Parity Error Addr (HEX) = XXXX – Błąd parzystości pamięci na płycie głównej pod adresem XXXX – w kodzie szesnastkowym
* Parity Error ???? – Błąd parzystości w systemie pamięci pod nieznanym adresem. Moźe być to błąd na karcie rozszerzającej lub jeźeli występuje w stałych sytuacjach to jest winna pamięć RAM. Czasem teź procesor źle interpretuje rodzaj awarii. Przyczyną moźe być niewłaściwe taktowanie szyny (normalnie 8,33MHz) lub zbyt małe ustawienia cykli oczekiwać dla pamięci (ustawienia WAIT STATES w SETUPie)
* Memory Parity Error at XXXXX – Błąd dotyczy szyny ISA (komunikat ISA NMI). Błąd parzystości pamięci umiejscowiony w XXXXX. Jeźeli określony jest błędny rozmiar, to jest on równieź wyświetlany, w przeciwnym wypadku pojawi się komunikat Parity Error ????
* I/O Card Parity Error at XXXXX – Błąd parzystości karty I/O umiejscowiony w XXXXX. Karta I/O jest uszkodzona

Kody dźwiękowe BIOSu


Czasem moźe się zdarzyć, źe błąd wystąpi, zanim jeszcze będzie istniała moźliwość przekazania kodu o błędzie w sposób tekstowy. Wtedy BIOS informuje o zainstniałym błędzie podając pewne sygnały dźwiękowe. Są one zaleźne w wielu przypadkach od producenta BIOSu.

BIOS firmy AWARD – nie ma skomplikowanej gamy dźwięków. Informuje praktycznie tylko o błędach związanych z kartą graficzną lub pamięcią. I tak dźwięk:

* 1 krótki – wszystko w porządku.
* 1 długi – błąd pamięci
* 1 długi, 2 krótkie – błąd parzystości RAM
* 1 krótki 2 długie – błąd karty graficznej
* ciągły – błąd pamięci RAM lub karty graficznej

Z kolei BIOS firmy AMI wydaje duźo bardziej skomplikowaną gamę dźwięków, a błąd zaleźy od ich liczby. Poszczególne liczby dźwięków to:

* 1 – dźwięk błąd odświeźania RAM
* 2 – błąd parzystości RAM
* 3 – błąd w pierwszych 64kB RAM
* 4 – błąd zegara systemowego
* 5 – błąd procesora
* 6 – błąd kontrolera klawiatury
* 7 – błąd trybu wirtualnego procesora
* 8 – błąd I/O pamięci karty graficznej
* 9 – błąd sumy kontrolnej BIOSu
* 10 – błąd pamięci CMOS
* 11 – błąd pamięci cache
* ciągly dźwięk to błąd pamięci RAM lub pamięci karty graficznej

Czasami dźwięki mogą niepotrzebnie zaniepokoić uźytkownika. Dzieje się tak szczególnie z kartami AGP, gdyź moźe wystąpić problem, który wynika z niedopasowania się styków w slocie. Przewaźnie wystarczy lekko ruszyć kartą by problem zniknął. Niestety jednak, większość dźwięków oznacza trwałe uszkodzenie płyty, pamięci lub procesora. Niekiedy pomaga popukanie w płytę i poprawienie kontaktów i styków procesora, pamięci itp. Ewentualnie moźna spróbować sprawdzić podejrzane elementy na innym komputerze lub inne na naszym i poobserwować zachowania w takich układach.

Muzyka z BIOSu

Domyślnie BIOS wydaje przy starcie jedynie cichy pisk. Jest moźliwość zmiany tego i zmuszenia BIOSu do odgrywania przy starcie krótkiej melodii. Jest to jednak moźliwe tylko wtedy, gdy są zaimplementowane w BIOSie procedury odtwarzania dźwięków – niestety niektórzy mogą więc nic nie usłyszeć. Do zainstalowania dźwięku potrzebny jest program cbrom oraz krótka melodyjka w formacie WAV, mająca kilka kB – tak aby zmieściła się w BIOSie. Wystarczy tryb mono, 8 bit, 8kHz. Wrzucić ją do naszego BIOSu moźna poleceniem cbrom.exe bios.bin /other 4019:0 sound.wav. Po restarcie komputera powinno być juź słychać nasz dźwięk. Gdyby sprzęt się uruchomił, ale nie byłoby efektów, moźna pokusić się o zastosowanie innego formatu dźwięku. Czasami jednak BIOS moźe odmówić pracy po zbyt intensywnych próbach.

Informacje na temat specyfikacji oraz usprawnień pochodzą ze strony http://www.bios.pl

*****************************************************
*****************************************************


*****************************************************
KONFIGURACJA BIOSU
*****************************************************
Opisy najwaźniejszych ustawień, jakie mogą znaleźć się w oknie konfiguracyjnym BIOSu.

Podane informacje pochodzą ze strony http://www.bios.pl, która przedstawia informacje wybrane z dostępnej dokumentacji.

WSTĘP

BIOS pozwala na ustawianie róźnorodnych opcji i chociaź są róźne typy BIOSów, to w większości z nich są podobne ustawienia. Przeglądając panel konfiguracyjny BIOSu znajdziemy opcje, które umoźliwiają określenie parametrów pracy najwaźniejszych urządzeń wchodzących w skład zestawu komputerowego, takich jak karta graficzna, pamięć, napędy dyskietek, dyski twarde (Standard Cmos Setup). W kolejnym menu moźemy określić parametry pracy płyty głównej i procesora (Bios Features Setup). Decydujemy między innymi o tym, w którym napędzie najpierw komputer ma szukać systemu operacyjnego. Moźemy równieź określić parametry pracy układów odpowiedzialnych za komunikację wewnątrz komputera oraz między komputerem a urządzeniami peryferyjnymi – do tego słuźy panel Integrated Peripherals. Z kolei zmian dotyczących ustawień specyficznych dla danego typu chipsetu, tj. czasy dostępu do pamięci operacyjnej, częstotliwości taktowania magistrali systemowej i procesora, ilość pamięci dostępnej dla kart AGP itp., moźna dokonać w panelu CPU & Chipset Setup. Oprócz tego moźna zmienić parametry pracy modułu oszczędzania energii (Power Management Setup), a takźe poznać dokładne informacje o wykorzystaniu zasobów komputera, takich jak przerwania IRQ i kanały DMA. Moźemy takźe zmieniać domyślne ustawienia dla poszczególnych slotów PCI, napędu dyskietek, czy urządzeń USB (PCI/PnP Configuration). Opcja IDE HDD Auto Detection pozwoli automatycznie wyszukać wszystkie dyski przyłączone do kanałów IDE i odczytać ich parametry, a za pomocą HDD Low Level Format włączymy bądź wyłączymy moźliwość niskopoziomowego formatowania dysku.

Swoją konfigurację moźemy zapisać wybierając Save & Exit Setup. Polecenie to umoźliwia nam zapisanie zmian wprowadzonych w BIOSie i restart komputera. Oczywiście moźna teź zrezygnować z faktycznego dokonania zmian (Exit without Saving). W razie niepowodzenia, moźemy jednak zawsze przywrócić, rygorystycznie dobierane, standardowe ustawienia BIOSu, gwarantujące stabilną pracę systemu (Load BIOS Defaults) lub konfigurację opracowaną przez producenta płyty głównej (Load Setup Defaults). Jeśli chcemy zabezbieczyć dostęp do ustawień konfiguracyjnych przed niepowołanymi osobami, moźemy określić hasło uźytkownika (User Password); jeśli chcemy natomiast całkowicie zabezpieczyć komputer przed niepoźądanym dostępem, moźemy ustawić Supervisor Password.

STANDARD CMOS SETUP

Tu znajdują się opcje, które umoźliwiają określenie podstawowych parametrów najwaźniejszych urządzeń (dysku, stacji dyskietek, karty grafiki) oraz daty i czasu systemowego. Ustawiane tutaj opcje nie mają jednak praktycznie źadnego wpływu na szybkość i stabilność komputera. Co najwyźej zdefiniowanie na sztywno parametrów dysków twardych moźe przyśpieszyć nieco start systemu – o czas, jaki BIOS poświęca na detekcję i autokonfigurację dysków twardych (ok. 1 sek.)

Pierwsza częśc ustawień to ustawienia daty i czasu. Opcja Date pozwala ustawić datę systemową (dzień, miesiąc, rok), a opcja Time czas systemowy. Oprócz tego, w niektórych wersjach BIOSu, moźemy skonfigurować automatyczną zmianę czasu z zimowego na letni lub z letniego na zimowy. Spowoduję to odpowiednie zmiany w pierwszą niedzielę kwietnia lub ostatnią niedzielę października. Jeśli nie mamy takiej opcji, zawsze jest szansa, źe czas za nas przestawi system operacyjny.

Kolejna waźna rzecz w tym menu to konfiguracja dysków twardych. W panelu IDE Primary Master ustawiamy parametry dysku podpiętego do pierwszego kanału IDE płyty głównej i ustawionego w trybie master. W odpowiednie pola naleźy wpisać parametry dysku, które moźna zazwyczaj znaleźć na jego obudowie. Najbezpieczniej jest ustawić parametry Type i Mode na AUTO, dzięki czemu BIOS automatycznie sprawdzi konfigurację podczas uruchamiania komputera. Niektóre nowsze dyski (>20GB) mogą jednak sprawiać BIOSowi problemy, więc do prawidłowej pracy potrzebne będzie ręczne ustawienie w/w parametrów. Teoretycznie moźna wybrać jeden z kilkudziesięciu róźnych typów dysków, ale czasem bywa tak, źe na liście nie ma naszego typu dysku. Między innymi, posiadacze dysków SCSI powinni ustawić Type na NONE, dzięki czemu problemy obsługi dysku zostaną przekazane odpowiedniemu kontrolerowi. Ustawienia dla IDE Primary Slave, IDE Secondary Master i IDE Secondary Slave są analogiczne.

Oprócz tego, w tym podmenu, moźliwe jest ustawienie typu napędu dla pierwszej stacji dyskietek (Floppy Drive A). Do wyboru są typowe napędy 3,5" (1.44 MB) i 5,25" (1.2MB), ale teź rzadziej spotykane napędy: o zwiększonej/zmniejszonej gęstości (2,88 MB/720 kB/360 kB). Moźemy teź oczywiście wyłączyć stację dyskietek, wybierając NONE. Podobnie ustawiamy parametr TYPE dla drugiej stacji dyskietek.

Panel Video Display Type pozwala określić typ zainstalowanej karty graficznej, a dokładniej jej tryb pracy. Do wyboru są tryby: MONO (czarno–biały), CGA 40 (b.stary, 40 wierszowy), CGA 80 (80 wierszowy), EGA/VGA (typowy dla kart VGA/SVGA – najpopularniejszych).

Opcja Halt On określa sytuacje, w których BIOS powinien się zatrzymać i zgłosić błąd. Moźna w ten sposób kazać BIOSowi całkowicie ignorować wszelkie napotkane błędy (opcja No errors; oprócz tych bardzo powaźnych, tj. awaria pamięci). Domyślnie jest jednak wybrana opcja All Errors – po wykryciu błędu BIOS zatrzyma się i będzie czekał na interwencję uźytkownika. BIOS moźe ignorować błędy związane z klawiaturą (All But Keyboard) lub ze stacją dyskietek (All But Diskette/Floppy). Mogą być teź wyświetlane tylko ostrzeźenia o błędzie (Warning).

BIOS FEATURES SETTINGS

Tu znajdują się opcje, które umoźliwiają określenie zaawansowanych parametrów pracy procesora i płyty głównej. Zmiany parametrów mogą w bardzo znaczący sposób wpłynąć na szybkość pracy komputera w DOSie oraz nieco zwiększyć wydajność w innych, nowszych systemach (Linux, Win9x).

Niektóre z nich to:

Anti Virus Protection / Virus Warning – włącza/wyłącza prosty program antywirusowy. BIOS sprawdza, czy jakiś program nie stara się czegoś zapisać do sektora rozruchowego dysku twardego (MBR – Master Boot Record). Zabezpieczenie często generuje fałszywe alarmy (zmiana etykiety dysku, stworzenie partycji, instalacja nowego systemu operacyjnego – to tylko niektóre z czynności, które muszą zmienić MBR).

CPU Internal Cache – włącza/wyłącza bardzo szybką pamięć podręczną L1 procesora. Włączenie tej opcji powoduje widoczny gołym okiem wzrost wydajności. Opcja ta powinna być wyłączona (DISABLED) dla bardzo starych procesorów (nie posiadających L1, np. 386 i starsze) oraz przy testach i podejrzeniu uszkodzenia posesora. Podobnie opcja External Cache włącza/wyłącza wewnętrzną pamięć L2.

Quick Power On Self Test / Quick Boot – włącza/wyłącza skrócony test funkcjonalności poszczególnych komponentów komputera (pamięci, procesora, dysków, karty graficznej). Przyśpiesza proces uruchamiania komputera (np. pamięć sprawdzana jest pobieźnie: tylko raz, zamiast trzech razy). Niekiedy jednak umknąć mogą ukryte wady podzespołów.

Boot Sequence – pozwala określić kolejność sprawdzania dysków w poszukiwaniu systemu operacyjnego (a dokładniej – sektora MBR zawierającego kod rozruchu dysku). Obecnie mamy moźliwość uruchomienia systemu z dowolnego dysku, dowolnej partycji, CDROMu, napędów typu ZIP, LS–120, MO, dysków SCSI i oczywiście dyskietek (kiedyś: tylko dysk C albo dyskietki). BIOS sprawdza pozycje po kolei – do momentu trafienia na MBR. Jeśli sprawdzanie nie powiedzie się, zgłaszany jest błąd. Najbezpieczniej ustawić tutaj kolejność C, A, SCSI –przyśpieszy to start systemu o czas zuźywany na sprawdzenie czy w stacji dyskietek znajduje się dyskietka systemowa oraz utrudni zaraźenie komputera wirusami boot–sectora, przenoszonymi często na dyskietkach.

Swap Floppy Drives – umoźliwia zamianę nazwy stacji A: na B: i odwrotnie. Dzięki temu moźna uruchomić komputer z dyskietki stacji B: (normalnie komputer sprawdza tylko dyskietkę w stacji A:).

Boot From LAN – włączenie tej opcji umoźliwia uruchomienie systemu operacyjnego nie z dysku, ale poprzez sieć lokalną (waźne dla terminali bezdyskowych). Dla poprawności działania tej opcji wymagana jest karta sieciowa z tzw. Boot–ROMem.

Video BIOS Shadow – umoźliwia skopiowanie oprogramowania (firmware, zawartości pamięci z adresów C0000–C7FFFh, czyli 32kB) karty graficznej ze stosunkowo wolnej pamięci ROM do szybszej RAM. Włączenie tej opcji moźe przyśpieszyć pracę aplikacji w DOSie. W innych systemach róźnica jest praktycznie niezauwaźalna (często przepisywanie zawartości pamięci następuje automatycznie).

C8000–CBFFF Shadow, CC000–CFFFF Shadow i dalsze – umoźliwiają przepisywanie do RAMu poszczególnych 16kilobajtowych bloków, od C8000 do DFFFF. Są to zazwyczaj pamięci ROM kart rozszerzeń, kart sieciowych itp. W szczególnych przypadkach moźe to spowodować złe funkcjonowanie bądź to kart, bądź róźnorakich sterowników pamięci rozszerzonej (EMM386), a wykrycie takich usterek jest bardzo trudne. Niekiedy kopiowanie z ROMu do RAMu dla niektórych kart moźe wręcz obniźyć ich wydajność.

Mniej waźne opcje:

Boot Up System Speed – określa szybkość pracy systemu podczas uruchamiania. Dostepne są tryby HIGH (wysoka) i LOW (niska). Funkcja działa podobnie jak obecny kiedyś na obudowach komputera przycisk Normal/Turbo.

Floppy Disk Access Control – umoźliwia przestawienie napędu dyskietek z trybu RW (zapis–odczyt) do trybu RO (tylko do odczytu). Na tak zabezpieczonej stacji nie da się nic zapisać. Metodę tę moźna stosunkowo łatwo obejść (np. poprzez odwoływanie się bezpośrednio do kontrolera FDD bez pośrednictwa BIOSu).

Fast A20 / A20 Gate Option – opcja bezpośrednio związana z budową procesora – linia A20 jest uźywana do kontroli pierwszych 64kB pamięci wysokiej. Jeźeli nie ma przeciwwskazań, moźna ustawić tę opcję na HIGH. W nowszych chipsetach funkcja ta jest zaimplementowana na stałe. Włączenie jej powinno nieco zwiększyć wydajność, lecz przyrost moźe być znikomy.

Typematic Delay – ustawienie czasu (w milisekundach), po upływie którego, po wciśnięciu klawisza klawiatury, będzie on automatycznie powtarzany. Ustawienie zazwyczaj ignorowane w nowszych systemach operacyjnych i niektórych klawiaturach. Poza tym ustawienie zbyt małej wartości moźe sprawiać wraźenie,źe klawisze się /zacinają/ (jednokrotne wciśniecie klawisza będzie generowało kilka znaków). Podobnie opcja Typematic Rate określa częstotliwość powtarzania klawiszy.

Security Option – określa metodę sprawdzania hasła podczas uruchamiania komputera. Moźliwe są dwie opcje: SETUP (wymaga podania hasła administratora przy próbie wejścia do BIOSu) i SYSTEM (monit o podanie hasła dostępowego pojawia się przy kaźdej próbie uruchomienia komputera).

PCI/VGA Palette Snoop – posiadaczom karty video lub MPEG na złączu ISA umoźliwia obsługę palety barw wykorzystywaną przez szynę PCI na złączu ISA. Ma to na celu poprawę współpracy tego typu kart z kartami grafiki na PCI (błędy wyświetlania kolorów itp.).

OS Select for DRAM 64MB – opcja przydatna dla uźytkowników OS2/ Warp wersji niźszej niź 3 (w systemie tym była zmieniona organizacja pamięci powyźej 64MB – uaktywnienie to wybór OS/2).

Assign IRQ for VGA/USB – przydziela karcie VGA/kontrolerowi USB dodatkowe przerwanie. Niektóre karty/kontrolery tego wymagają dla prawidłowej pracy, dla niektórych włączenie tej opcji moźe przyśpieszyć wykonywanie operacji.

Report No FDD for WIN 95 – W razie braku napędu dyskietek, informacja ta zostanie przekazana systemowi Windows. W newralgicznych sytuacjach, włączenie tej opcji zwalnia jedno przerwanie (moźe sie przydać) i jeden zakres adresow.

S.M.A.R.T. for Hard Disks (HDD S.M.A.R.T. capability) – włącza technologię monitorowania i raportowania pracy dysku (Self–Monitoring (Analysys) And Reporting Technology). W razie wystąpienia na dysku błędów (tzw. bad–sectory) uźytkownik jest o tym powiadamiany. W nowszych wersjach tej technologii dysk sam dba o uszkodzone miejsca i w razie problemów przenosi z nich dane do innych sprawnych obszarów dysku.

Power On Delay / Boot Delay – W niektórych BIOSach włączenie tej opcji daje czas (w sekundach) na rozpędzenie się dysku do nominalnych prędkości i gotowości do pracy. Dotyczy to starszych dysków, które potrzebowały realtywnie długiego czasu na rozruch.

Opcje całkiem kosmetyczne:

Memory Test Tick Sound – obecnie juź praktycznie niespotykana opcja pozwalająca po zakończeniu testu pamięci wydać dźwięk (beep) z głośniczka.

INTEGRATED PERIPHERALS

Tu znajdują się opcje, które odpowiadają za konfigurację komunikacji wewnętrznej, komunikacji z peryferiami itp. Niektóre z nich mają duźy wpływ na szybkość pracy komputera, w szczególności transferu danych między urządzeniami i urządzeniami a procesorem.


Opis opcji:

Integrated Floppy Disk Controller – włącza/wyłącza zintegrowany sterownik dyskietek. Wyłączenie zwalnia przerwanie (IRQ 6).

Integrated IDE Controllers (on–Chip Primary/Secondary IDE) – włącza/wyłącza kontrolery dysków twardych IDE/ATA na płycie głównej. Zazwyczaj nie ma potrzeby wyłączania tej opcji, o ile oczywiście nie korzysta się ze specjalnych sterowników dysków IDE na oddzielnych kontrolerach lub nie uźywa się dysków SCSI. W konfiguracjach, w których istnieją tylko dwa urządzenia IDE (HDD+HDD, HDD+CDROM), moźna podpiąć obydwa urządzenia do jednego kanału i, wyłączając drugą opcję, dostać jedno wolne przerwanie (IRQ 15).

HDD PIO Mode – ustawienia szybkości transferu danych dysku (Programmed Input Output – PIO). Włączenie opcji Auto powoduje, źe dysk zostaje skonfigurowany przez BIOS zgodnie z zalecanymi ustawieniami producenta. Wybranie którejś z cyfr oznacza zaś oznacza tryb PIO: 0 – najwolniejszy, 4 – najszybszy (16,6 MB/s). Zalecane jest włączenie Auto. Ustawienie na siłę zbyt wysokich wymagań odbije się niekorzystnie na pracy dysku, uniemoźliwiając jego prawidłowe funkcjonowanie: w najlepszym wypadku przekłamania i błędne zapisy danych.

Master/Slave Ultra DMA – o ile dysk moźe pracować w trybie UDMA, powinniśmy to włączyć; Zwiększenie osiągów w pracy dysku powinno być odczuwalne.

On–Chip USB Controller – włącza/wyłącza zintegrowany kontroler USB na płycie głównej

USB Keyboard Support – umoźliwia obsługę klawiatury podłączanej do złącza USB.

IDE HDD Block Mode – włączenie (Auto lub Enabled) powoduje, iź podczas operacji zapisu/odczytu dane będą zapisywane w blokach, czyli transferem danych z kilku (16, 32, ..) sektorów dyskowych w jednym /podejściu/. Moźe zmniejszyć wydajność starszych systemów.

Init Display First – określa, która karta graficzna (AGP lub PCI) ma być domyślną. Jeźeli mamy tylko jedną kartę, to oczywiści ustawiamy tu taki typ, jaki mamy w posiadaniu.

Wake On LAN – dzięki tej opcji moźemy uruchomić komputer poprzez Sieć. Przy zastosowaniu specjalnej karty sieciowej z tzw. BootROM–em, urządzenie to, po otrzymaniu specjalnego sygnału, potrafi obudzić komputer.

Onboard UART COM port lub PCI SCSI chip – włącza/wyłącza porty szeregowe na płycie lub zintegrowany z płytą kontroler SCSI oraz przyporządkowuje im odpowiednie adresy i przerwania. Przy ustawianiu adresów/przerwań naleźy pamiętać, aby nie dać dwóm portom tych samych wartości.

Onboard UART2 Mode – konfiguracja trybu pracy drugiego kontrolera portów szeregowych. Opcja Standard odpowiada typowemu portowi RS232. Dla portów podczerwieni trzeba ustawić standard, w którym pracuje urządzenie (IrDA 1.0, IrDA 1.1, ASK–IR lub podobny).

Onboard Parallel Port – włącza/wyłącza port(y) równoległe oraz przyporządkowuje im przerwania i adresy pamięci. Zalecane jest ustawienie LPT na 378/IRQ7, poniewaź inne (278/IRQ5) moźe kolidować z niektórymi kartami muzycznymi.

Parallel Port Mode – tryb pracy portów równoległych; moźna wybierać pomiędzy SPP, EPP, ECP i róźnymi kombinacjami tych opcji. SPP – Standard Parallel Port – jest jednokierunkowy, pozostałe (EPP – Enhanced Parallel Port i ECP – Extended Capabilities Port) są dwukierunkowe Wskazane jest na ustawienie tej opcji na ECP/EPP – gwarantuje to najlepszą wydajność przy duźej elastyczności konfiguracji.

Parallel Port EPP Type – moźna wybierać pomiędzy EPP1.7 a EPP1.9, róźnymi standardami pracy portu równoległego w trybie EPP. Jeźeli urządzenie pozwala, moźna pozostać przy EPP1.9.

ECP Mode Use DMA – włączenie/wyłączenie moźliwości korzystania z DMA dla portu równoległego oraz wybór numeru kanału. O ile nie ma przeciwwskazań, naleźy wybrać numer 3 zamiast 1, z którego często korzystają karty muzyczne.

Onboard IrDA Port/IrDA IRQ Select/IrDA Mode/ FIR Transceivet Mode/DMA channel for IrDA1.1. – włącza kontroler podczerwieni, przyporządkowuje mu IRQ, DMA i określa tryb pracy. Najlepiej ustawić zgodnie ze specyfikacją urządzenia.

POWER MANAGEMENT SETUP

Ta sekcja odpowiada za funkcje zarządzania energią naszego komputera. Jest to szczególnie istotne dla posiadaczy notebooków i tym podobnego sprzętu, zasilanego bateryjnie. Posiadacze komputerów stacjonarnych powinni ostroźnie konfigurować zarządzanie energią – nie zawsze i nie wszystkie programy są skłonne do współpracy z zaawansowanymi funkcjami oszczędzania energią. Uwaga jednak: często wyłączany monitor lub dyski twarde, co prawda zuźywają mniej energii na działanie, ale jednocześnie ich źywotność maleje w sposób drastyczny. Obecnie teź większość systemów ignoruje ustawienia BIOSu i posiłkuje się własnymi sterownikami.

Najpierw musimy zdecydować, czy w ogóle chcemy zajmować się funkcjami oszczędzania energii. Słuźy do tego opcja Global Power Management Setting. Włączenie jej pozwala korzystać z dalszych opcji. Niekiedy spotykane są w tym miejscu predefiniowane ustawienia – tzw.profile: uźytkownika/o wysokim/o najniźszym stopniu oszczędzania energii (User Define/Max Saving/Min Saving).

Dalsze opcje to:

PM Control APM – informujemy BIOS, czy oszczędnością prądu ma się zając on, czy funkcję tę ma przekazać systemowi operacyjnemu.

Video Power Down Mode – opcje najbardziej energoźernego elementu – monitora (nie dotyczy LCD). Moźna wyłączyć sygnał sterujący plamką elektronów (Blank Screen to kolor czarny), a takźe dodatkowo wyłączyć sygnały synchronizacji pionowej i poziomej (V/H Sync+Blank). Obecnie najczęściej (i domyślnie) ustawia się DPMS (Display Power Management Signaling). Oznacza to, źe karta graficzna i monitor są zgodne ze standardem oszczędzania energii DPMS. Dzięki temu moźliwe jest ustawianie z poziomu systemu operacyjnego dodatkowych trybów pracy, takich jak uśpienie, wyłączenie itp.

Hard Disk/Video Power Down Timeout – Wyłączamy, jeźeli chcemy, aby dysk twardy/monitor nigdy nie wchodził w stan uśpienia, albo podajemy liczbę minut, po upływie których, w wypadku stwierdzenia bezczynności ze strony uźytkownika, dysk twardy/monitor przejdzie w stan uśpienia. Sam proces rozruchu uśpionego dysku/monitora pochłania duźe ilości energii.

Doze Mode Timeout – czas, po upływie którego komputer przejdzie w tryb jałowy (doze) czyli przełączy procesor w taki tryb (minimalna prędkość, wyłączenie niektórych modułów, np. koprocesora). Jeśli dodatkowo włączymy Standby Mode Timeout, wyłączone zostaną dyski twarde i karty grafiki. Moźna pójść jeszcze dalej: Suspend Mode Timeout wyłączy wszystko, co się da – jedynym działającym urządzeniem będzie BIOS.

Wake Up Events in Doze / Standby – Informujemy BIOS, które przerwania powinny przerywać stan jałowy lub oczekiwania (standby). Pojawienie się aktywności na danym przerwaniu będzie oznaczało obudzenie komputera. Podobną funkcję pełni Power Down /Resume Events – dotyczy to powrotu ze stanu uśpienia (Suspend).

Doze Speed / StandBy Speed / Throttle Duty Cycle – ustawienie w procentach lub wartości bezwzględnej ograniczenia poboru mocy w poszczególnych trybach pracy.

HDD / COM / LPT / Floppy / Keyboard / VGA Port Activity – włączenie tych wartości spowoduje, źe kaźdy przejaw działania na dysku, portach szeregowych, równoległych, karcie graficznej itp. przywróci komputer do stanu uźywalności. Podobną opcją jest dla modemu Modem Use IRQ, a dla karty sieciowej Wake On LAN.

Resume By Ring – jeźeli posiadamy płytę ATX, zasilacz sterowny programowo, uaktywnimy tę opcję oraz podamy na port szeregowy sygnał Ring Indicator, to moźemy włączyć nasz komputer nie dotykając włącznika ani klawiatury. Z kolei IRQ 8 Clock Event / IRQ Break Suspend / RTC Alarm umoźliwi nam w podobny sposób włączenie komputera o zadanej porze.

PNP/PCI CONFIGURATION

To podmenu odpowiada za rozdział i wykorzystanie zasobów komputera, takich jak przerwania i kanały DMA. Teoretycznie komponenty typu PnP (Plug and Play, czyli w wolnym tłumaczeniu: Włącz i Uźywaj), powinny wykazywać tendencję do autokonfiguracji. Niekiedy jednak w praktyce część kart rozszerzeń jest wyjątkowo niechętna do współdziałania i naleźy je odpowiednio skonfigurować.


Kolejne opcje to:

PNP OS Installed – informujemy tutaj, czy BIOS ma samodzielnie skonfigurować zasoby komputera (opcja YES – BIOS zajmie się ustawieniem IRQ, DMA itp.), czy przekazać tę funkcję systemowi operacyjnemu (opcja NO – wtedy przydziałem zasobów zajmie się system, a BIOS zajmie się tylko wstępną konfiguracją niezbędną jedynie do rozruchu). Jeźeli mamy na dysku system Win9x lub Linuksa z wkompilowaną obsługą PnP, moźna spróbować ustawić wartość YES.

Resources Controlled By – ustawienie Auto to próba (prawie zawsze udana – ale moźe się nie powieść jeśli mamy np. kilka kart dźwiękowych) konfiguracji automatycznej. Ustawiając Manual sami decydujemy, jak i komu będą przyznawane poszczególne zasoby naszego komputera.

Reset Configuration Data – informujemy BIOS, źe konfiguracja zasobów jest dobra i nie chcemy jej zmieniać (opcja Disabled). Jeźeli ustawimy tę opcję na Enabled, BIOS przy kaźdym uruchomieniu będzie kasował ustawienia PnP (zawarte w bazie ESCD) i ustawiał je na nowo. Jest to przydatne, jeźeli posiadamy stare karty ISA – wówczas BIOS skonfiguruje najpierw je, a potem całą resztę urządzeń. Odwrotna kolejność bowiem jest niemalźe zawsze skazana na klęskę.

PCI IRQ and DMA Settings / IRQ–x Assigned To / DMA–x Assigned To – o ile zdecydowaliśmy się na ręczny przydział zasobów, ukaźe się rozpiska wszystkich dostępnych IRQ/DMA i moźemy to dowolnie ustawić. Moźna ustawić Legacy ISA i przyznać w ten sposób zasoby kartom ISA, nie obsługującym PnP, albo PCI/ISA PnP, oddając zasoby kartom PnP. Zazwyczaj wystarczy ustawić wszystko na PCI/ISA PnP, pod warunkiem, źe nie posiadamy starych kart ISA, które mają ustawione zasoby na sztywno.

PCI IRQ Activated By – karty PCI zazwyczaj informują procesor o konieczności dowiadywania się o nie poprzez podanie na szynę napięcia o określonym sygnale (Triggerinng Level, opcja Level). Jeśli jednak któraś z kart reaguje nie na poziomy napięć, lecz na zbocza sygnału, naleźy wybrać opcję Edge.

Slot x Using INT # – przyporządkowanie róźnych przerwań róźnym slotom PCI. Jeźeli nie działa zalecany wybór Auto, moźna ręcznie przypisać numer przerwania do kaźdego slotu. Obecnie opcja ta jest rzadko spotykana, tak jak rzadko spotykane są karty typu Edge Triggering.

1st / 2nd / 3rd / 4th Available PCI Interrupt – przypisanie szynie PCI specjalnych wewnętrznych przerwań, oznaczanych jako #1 do #4 lub #A do #D. Ustawienie to mapuje przerwania PCI do systemu przerwań IRQ mówiąc BIOSowi, które z nich odpowiadają kaźdej z kart PCI.

PCI IRQ Map To – tu moźemy dysponować przerwaniami IRQ o numerach 14 i 15, które są standardowo przyporządkowane kontrolerom IDE zintegrowanym z płytą (PCI Auto). Moźe to się odbić wyjątkowo niekorzystnie na pracy z dyskami twardymi (one to właśnie lubią pracować na IRQ 14 i 15).

Primary/Secondary IDE INT # – do wyboru mamy A lub B. Są to nazwy wewnętrznych przerwań wykorzystywanych do komunikacji z kontrolerem IDE. Zasadniczo nie ma potrzeby tego zmieniać.

Use MEM Base Addr – rezerwacja pewnego obszaru pamięci dla potrzeb niektórych kart ISA (przede wszystkim sieciowych). Moźemy ustawić na NA (Non Avaiable – niedostępna) lub określić, ile pamięci z obszaru UMB chcemy przeznaczyć na ten cel.

CPU to PCI write buffer – umoźliwia buforowanie danych przesyłanych od procesora do szyny PCI. Dzięki temu procesor nie jest nękany absorbującą pracą zapisu danych do PCI za kaźdym razem – wlączenie tej ocji powoduje, iź dane najpierw są zapisywane w szybkim buforze, by potem w wolnej chwli razem trafić na szynę PCI. Dobrze włączyć.

PCI Dynamic Bursting – włączenie tej opcji kaźe chipsetowi przesyłać w jednym rzucie dane z buforów w większych blokach (pakietach – burst). Dzięki temu transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost wydajności jest przewaźnie znikomy.

CHIPSET FEATURES SETUP

Najbardziej skomplikowana, ale zarazem najbardziej niskopoziomowa część konfiguracji. Moźemy tu zmieniać ustawienia pamięci, odświeźania DRAMu, cykle pracy urządzeń itp. Zmiany ustawień mają duźy wpływ na wydajność i stabilność komputera, umiejętnie dobrane parametry umoźliwią wyciągnięcie z niego ostatnich rezerw mocy, nieumiejętne zaś będą powodowały nieprawidłową lub niestabilną pracę systemu. Nie istnieje jednak jedna, jedynie słuszna konfiguracja, pozwalająca na uzyskanie maksymalnej wydajności – w kaźdym przypadku jest inaczej, zaleźy to od chipsetu płyty, rodzajów pamięci, moźliwości kart rozszerzeń itp. To, co sprawdza się w jednym przypadku, w innym moźe się nie sprawdzić – dlatego teź wszelkie próby naleźy przeprowadzać indywidualnie. Najbezpieczniej jest zmieniać za jednym razem tylko jedną opcję i badać jej wpływ na wydajność/stabilność i w ten sposób, po długiej i źmudnej (niestety) drodze, odnaleźć tę optymalną konfigurację dla naszego komputera.


Dobrze jednak wiedzieć, co poszczególne opcje znaczą. Na początek jedna waźna rzecz: naleźy wyłączyć opcję Auto Configuration. Jeźeli opcja ta jest włączona, BIOS sam dobierze parametry urządzeń. Będzie to dobór optymalny wg BIOSU, ale nie zawsze najlepszy, więc jeźeli chcemy dokładniej skonfigurować układy, powinniśmy tę opcję wyłączyć. Włączenie tej opcji nie jest złe, jeźeli zaleźy nam na maksymalnej stabilności systemu i nie chcemy zagłębiać się w niektóre parametry.

Cache Timing – konfiguracja szybkości działania pamięci cache L2. Zazwyczaj do wyboru mamy jedną z kilku moźliwości typu x–y–y–y. Odnosi się to do liczby cykli odczytu danych z zewnętrznej magistrali cache. Dane odczytywane są w czterech cyklach 64–bitowych, z czego pierwszy jest najwolniejszy (x) a następne trzy (y) są szybsze. Np. zapis 3–1–1–1 oznacza, źe chipset będzie potrzebował sześciu (3+1+1+1) cykli zegarowych na odczytanie danej z pamięci cache. Im mniejsze są te wartości, tym wydajność jest większa.

Level 2 Cacheable DRAM Size / Cache Over 64 MB of DRAM – konfiguracja rozmiaru pamięci RAM, którą będzie obsługiwała pamięć cache. Naleźy ustawić wartość równą ilości zainstalowanej pamięci RAM. Zarówno wyźsza wartość, jak i niźsza (szczególnie to drugie) moźe spowodować spadek wydajności komputera, gdyź komputer będzie odwoływał się do części RAMu bez pośrednictwa cache.

Level 2 Cache Size – rozmiar posiadanej pamięci L2 cache.

System BIOS Cacheable – umoźliwia skopiowanie zawartości BIOS ROM do szybszej pamięci RAM. Opcja przyśpiesza działanie programów w DOSie, szczególnie gier. Podobne znaczenie ma opcja Video BIOS Cacheable – kopiuje ona BIOS karty graficznej z ROMu do RAMu.

DRAM Parity Checking – Włączenie/wyłączenie kontroli parzystości pamięci DRAM. Włączenie tej opcji daje moźliwość kontroli działania pamięci. Zasadniczo jednak opcję tę moźna wyłączyć.

DRAM Parity / ECC Mode – określa sposób działania kontroli pamięci RAM. Moźliwa jest między innymi kontrola parzystości lub ECC (Error Correction Code). Oczywiście naleźy dopasować ten parametr do rodzaju zamontowanej pamięci RAM, generalnie jednak ECC dysponuje lepszym algorytmem kontroli błędów.

Single Bit Error Report – jeźeli włączona jest kontrola ECC pamięci, moźna włączyć tę opcję. Odpowiada za wykrywanie i korekcję błędów w pojedynczych bitach pamięci.

DRAM Speed / DRAM Timing / DRAM Auto Configuration – moźliwośc ustawienia czasów obsługi pamięci. Zazwyczaj są dwie opcje: Auto i Manual. Ta pierwsza powoduje, źe BIOS (a dokładnie chipset) odczytuje z układów pamięci ich parametry i automatycznie ustawia optymalne czasy do ich obsługi. Po włączeniu opcji Manual mamy dostęp do ręcznego określenia szybkości pamięci (zazwyczaj jest to 70/60/50 ns). Ustawienie małego czasu zazwyczaj objawia się albo sporą utratą stabilności komputera, albo znaczącym zwiększeniem jego wydajności. Jeśli w komputerze zainstalowane są pamięci o róźnej szybkości, zalecane jest włoźenie najwolniejszej kości do pierwszego banku (slotu, nazywanego często Bank 0). W przeciwnym wypadku, chipset moźe próbować operować na wolniejszej pamięci kierując się parametrami szybszej kości, przez co ta pierwsza moźe działać niepoprawnie.

DRAM R/W Leadoff Timing – parametr określający liczbę i format cykli zegara przy dostępie do zawartości segmentu pamięci. Zazwyczaj moźna tu wybierać spośród opcji typu x–y–y–y. Pierwsza liczba, największa, określa czas potrzebny na pierwszy dostęp do zaadresowanej komórki pamięci, trzy ostatnie wymagają mniej cykli zegara, gdyź odpowiadają tylko za pobranie danych (adres wówczas jest juź znany). Zestaw czterech cyfr wynika ze sposobu obsługi pamięci przez współczesne chipsety – odczytywane są jednocześnie 64bity, więc wymagane są cztery podejścia aby pobrać cały pakiet 256 bitów. Jeźeli zaleźy nam na wydajności, moźna pokusić się o ustawienia najszybszych i jednocześnie stabilnych wartości.

DRAM Read Timing / DRAM Burst Read Timing / DRAM Read Wait States – kolejna opcja do konfiguracji czasów dostępu do pamięci. Ponownie moźemy wybierać jeden ze schematów typu x–y–y–y, w których poszczególne cyfry oznaczają liczbę cykli zegarowych potrzebnych do odczytana 64 bitowego segmentu słowa 256 bitowego. Zazwyczaj parametr 'y' przyjmuje wartości 2, 3 lub 4. Niekiedy zdarza się, źe cała sekwencja jest opisywana tylko jedna cyfrą. Parametr 'Wait States' określa, ile cykli zegarowych procesor będzie czekał na pamięć. x–3–3–3 oznacza więc praktycznie, źe na odczytanie zawartości pamięci procesor ma 3 cykle, z czego dwa są na sam odbiór, a jeden (pierwszy) to cykl jałowy. Uwaga: jeźeli zaleźy nam na maksymalnej wydajności, moźna pokusić się o ustawienie 'x–1–1–1', ale wszystko zaleźy od jakości posiadanej pamięci – niektóre modele mogą nie wytrzymać takiego tempa pracy i w najlepszym wypadku komputer nie ruszy prawidłowo. Na płytach umoźliwiających montaź pamięci EDO i DIMM moźna wybierać spośród opcji typu /x–2–2–2 / x–3–3–3/. Jeźeli BIOS wykryje EDO, przyporządkuje jej pierwszy parametr; dla DRAM drugi.

DRAM Write Timing / DRAM Burst Write Timing / DRAM Write Wait States – j.w., ale dotyczy nie odczytu do pamięci, ale zapisu do niej.

DRAM Speculative Leadoff – dla niektórych konfiguracji włączenie tej opcji moźe zwiększyć wydajność komputera. Wynika to z włączenia mechanizmu zgadywania – kontroler pamięci próbuje przy pierwszym dostępie spekulować, które dane z pamięci będą za chwilę pobierane, zanim jeszcze otrzyma ich adres. Przydatne, choć nie zawsze aź tak efektywne.

Turn–Around Insertion – włączenie tej opcji powoduje dodanie dodatkowego taktu zegara do cyklu odczytu danych z pamięci. Zazwyczaj komputer daje sobie radę bez tego i najlepiej wyłączyć tę funkcję.

DRAM Page Mode – opcja włączająca tzw. tryb stronicowania.

Write Cache Pipeline – włącza kolejne udogodnienie mające na celu przyśpieszenie operacji na pamięci, jakim jest tryb strumieniowy.

Read Around Write – włączenie tej opcji umoźliwia optymalizację procedur zapisu/odczytu do/z pamięci. Jeźeli procesor otrzyma polecenie odczytu komórki pamięci, która przed chwilą została zapisana, to jej zawartość zostanie zwrócona szybciej, niź gdyby miała nastąpić cała sekwencja odczytu od początku.

SDRAM Cycle Length – przewaźnie mamy do wyboru między 2 a 3 – są to czasy trwania cykli CAS (Column Address Strobe – impuls okreslajacy kolumnę adresu komórki pamięci – radxcell) pracy z DRAM. Moźna spróbować ustawić 2, ale jeśli pamięć tego nie wytrzyma, musimy wrócić do 3. Jeźeli mamy taką moźliwość – najlepiej ustawić na Auto.

SDRAM CAS Latency – określa liczbę cykli zegara FSB pomiędzy sygnałem dostępu do kolumny CAS (Column Access Strobe) a pojawieniem się pierwszych danych na wyjściu kości. Pamięci SDRAM mają na naklejce podaną tę wartość. Zasadą jest, źe pamięci ze współczynnikiem 3 nie tolerują wartości 2, natomiast relacja odwrotna zachodzi swobodnie. W przypadku uźycia DIMMów '2' i '3' razem, koniecznie trzeba podać 3.

SDRAM Bank Interleave – włącza/wyłącza tryb przeplotu dla modułów SDRAM. Włączenie tej opcji zwiększa wydajność pamięci, ale nie wszystkie egzemplarze kości chcą tak współpracować.

Memory Hole – oddaje do uźytku kart rozszerzeń obszar 15–16MB RAM. Niektóre dawne karty ISA wymagały włączenia tej opcji, obecnie moźna to wyłączyć, tym bardziej, ze w niektórych przypadkach włączenie tej opcji ogranicza rozmiar całej pamięci do 16MB (!).

ISA (or AT Bus) Clock Speed / Divisor – ustawienie prędkości działania szyny ISA. Do wyboru jest tu zazwyczaj albo określona prędkość (6MHz/8MHz), albo dzielnik prędkość szyny PCI (PCICLK/3, PCICLK/4, PCICLK/6 itp.). Wybór zaleźy od tego, jakie karty posiadamy i jaką częstotliwość taktowania mogą one znieść. Moźna poeksperymentować zaczynając od wartości najmniejszych (PCICLK/6, np. 33MHz/ 6= 5,5MHz), poprzez większe (6MHz) do maksymalnych (PCICLK/2, 16,5MHz). W niektórych BIOSach jest teź opcja Auto.

8–Bit I/O Recovery Time – opcja pozwalająca na wstawienie dodatkowych cykli zegarowych dla operacji wejścia–wyjścia 8–bitowych kart ISA. Poniewaź szyna ISA pracuje znacznie wolniej od PCI, niekiedy wymaganie jest zwolnienie pracy procesora przy współpracy z ISA, aby wszystko było zsynchronizowane. Do wyboru mamy zazwyczaj wartości od 0 (wyłączone) do 8.

16–Bit I/O Recovery Time – j.w., ale dla 16–bitowego dostępu do szyny ISA.

Peer Concurrency, PCI Concurrency – włączenie tej opcji pozwala na jednoczesną pracę kilku urządzeń na szynie PCI.

Aperture Size – opcja istotna, jeźeli posiadamy kartę AGP, która moźe korzystać z pamięci RAM do przeprowadzania operacji graficznych (np. teksturowanie). Rozmiar deklarowanej w ten sposób pamięci naleźy ustawić doświadczalnie, zazwyczaj polecane jest zadeklarowanie w tym miejscu połowy posiadanej pamięci RAM.

AGP–2x Mode Support – jeźeli karta AGP umoźliwia pracę w trybie 2x, to włączenie jej opcji powinno znacznie przyśpieszyć szybkość działania grafiki. Jeźeli posiadamy inną (wolniejszą) kartę, włączenie tej opcji będzie nieistotne.

Spread Spectrum Modulated – opcja, pozwalająca na zmniejszenie ilości zakłóceń elektromagnetycznych generowanych przez płytę główną. Zalecane jest wyłączenie tej funkcji w przypadku pracy z niektórymi kartami rozszerzeń. Zazwyczaj do wyboru mamu kilka opcji zakłóceń harmonicznych (odstępstw od głównej częstotliwości generatora zegara), im wartość niźsza, tym mniej będzie zakłóceń.

Chipset Special Features / Global Features – Włącza/wyłącza specjalne funkcje chipsetu płyty głównej. Jeźeli opcja jest wyłączona, nasz chipset zachowuje się tak, jak stary układ Intel 430HX Triton II. Jeźeli mamy coś nowszego, powinniśmy to włączyć.

Passive Release – zezwolenie procesorowi na bezpośredni dostęp do magistrali PCI. Przy wyłączeniu tej opcji dostępem do szyny PCI rządzi niepodzielnie chipset płyty, dopiero jej włączenie pozwala równieź dojść do głosu równieź bezpośrednio procesorowi. Zmiana tej funkcji nie zmienia wydajności komputera.

PCI Delayed Transaction – włączenie umoźliwia zgodność ze standardem PCI 2.1. Dzięki temu chipset moźe uźywać swojego 32 bitowego bufora zapisu do obsługi cykli opóźnień transakcji.

Pipeline Cache Timing – określa czasy dostępu strumieniowego (potokowego) do pamięci cache. Moźna wybrać Normal/Fast/Faster/Fastest. Jeźeli Fastest nie sprawia problemów, moźna tak zostawić, jest to najszybsza opcja

Chipset NA# Asserted – Opcja umoźliwiająca potokową obsługę pamięci cache. Dzięki temu chipset moźe źądać od procesora adresu następnej komórki, zanim ten zakończy obsługę poprzedniej. Powinno zapewnić wzrost wydajności komputera

CPU Host Clock (CPU/PCI, CPU host / PCI clock) – określa dzielnik częstotliwości, czyli z jaką częstotliwością będzie taktowany procesor i szyna PCI. Zazwyczaj mamy do wyboru pomiędzy Default, czyli automatycznym doborem parametrów (przewaźnie ustawiony na płycie) albo jedną z szeregu opcji typu 83/28, 88/29, 90/30, 95/32, 100/33, 110/37, 115/38, 124/41, 133/44 itp., gdzie pierwsza wartość to częstotliwość pracy FSB (Front–Side Bus) a drugie magistrali PCI. Przy niektórych wyźszych częstotliwościach pracy niektóre urządzenia PCI mogą w najlepszym wypadku działać niestablinie, a w najgorszym całkowicie się zepsuć...

PCI Mastering – umoźliwia urządzeniom PCI przejęcie kontroli nad szyną danych i przeprowadzenie bezpośredniego transferu danych baz zajmowania procesora. Warto włączyć i sprawdzić, czy karty PCI pracują w tym trybie. Niekiedy jednak, jeźeli mamy kilka kart rozszerzeń PCI pracujących w trybie Mastering, mogą zdarzać się krótkie przestoje, gdyź kolejne urządzenie nie będzie mogło transferować danych, dopóki pierwsze nie skończy swojej pracy. Warto włączyć tę opcję, gdyź w umoźliwia kartom PCI zdolnym pracować w tym trybie najwyźszej wydajności.

CPU to PCI Write Buffer, C2P Write Buffer – uaktywnia bufor między magistralą PCI a procesorem. Optymalizuje to sposób przesyłania danych do/z procesora, ponadto buforem tym opiekuje się chipset co pozwala procesorowi na odpoczynek.

PCI Bursting, Host–to–PCI Burst Write or PCI Burst Mode, PCI Burst Write Combine, PCI Dynamic Bursting – włączenie tej opcji kaźe chipsetowi przesyłać w /jednym rzucie/ dane z buforów w większych blokach (pakietach – burst). Dzięki temu, transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost wydajności jest przewaźnie znikomy.

PCI master 0 WS write – zezwala urządzeniom na szynie PCI na zapis danych do pamięci RAM bez opóźnienia w cyklach zegarowych (wait states) między kaźdą ich porcją. Domyślnie jest to jeden cykl zegarowy przerwy i jeźeli szyna nie jest przetaktowana, moźna tę opcję włączyć..

PCI#2 Access #1 Retry – opcja słuźąca do określenia zachowania się procesora i chipsetu podzczas transmisji danych do szyny PCI. Włączenie jej powoduje, iź chipset będzie próbował w wypadku wystąpienia błędu kilkukrotnie wysłać do szyny PCI dane z bufora, odciąźając jednocześnie od tej pracy procesor. Wyłączenie jej spowoduje, źe zajmie się tym procesor i bedzie dane wysyłał tylko raz, co niestety przy jednoczesnym zmiejszeniu ruchu na szynie PCI moźe jednak zmniejszyć nieco wydajność komputera

AGP Master 1 WS Write, AGP Master 1 WS Read – umoźliwia zmniejszenie cykli przerwy między pakietami danych zapisywanych/odczytywanych z 2 (disable) do 1 (enable). Włączenie tej opcji powinno spowodować nieznaczny wzrost wydajności pracy magistrali AGP

AGP Driving Control, AGP Driving Value – umoźliwia zmianę napięcia na szynie AGP. Dostępne są liczby od 0 do 255 – zwiększanie ponad domyślną (218) zwiększa wydajność szyny AGP oraz stabilność niektórych kart grafiki (GeForce 2), jednakźe moźe powodować uszkodzenia i wcześniejsze zuźycie podzespołów.

DRAM Drive Strength, DRAM Drive Value – j.w, z tym źe daje moźliwość regulacji napięć pamięci DRAM. W większośći wypadków lekkie podniesienie napięcia potrafi zwiększyć wydajność układów pamięci.

DRAM clock – ustawienie częstotliwości taktowania pamięci DRAM w stosunku do szyny systemowej (FSB). Do wyboru mamy: hostCLK/hCLK–33/hCLK+33, czyli taktowanie RAMu z częstotliwoscią FSB, obniźoną o 33MHz lub podwyźszoną o tę wartość. Np. przy FSB 100MHz daje to wybór częstotliwości 66, 100 i 133MHz. Przydatne w przypadku przetaktowywaniu (overclockingu) systemu na wolniejszych pamięciach DRAM

Concurent PCI/Host – blokada CPU Bus podczas operacji związanych ze złączem PCI. Zalecane pozostawienie wyłączonej.

Fast R–W Turn Around – redukuje opóźnienie pomiędzy pierwszym, a kolejnymi odczytami danych między RAM a CPU. Dodatkowo zezwala szynie AGP na dostęp do procesora bez pośrednictwa pamięci. Włączenie tej opcji moźe objawić się wzrostem wydajności (szczególnie podsystemu grafiki), ale jednocześnie moźe prowadzić do destabilizacji.

Przerwania w BIOSie

Korzystając z sygnałów przerwań, podzespoły komputera zwracają na siebie uwagę procesora. Po otrzymaniu takiego sygnału układ przerywa wykonywane czynności, zezwalając danemu urządzeniu na dostęp – stąd nazwa Interrupt Request (w skrócie: IRQ), czyli źądanie przerwania. W celu odróźnienia od przerwań programowych nazywa się je czasem przerwaniami sprzętowymi.

Żądania przerwań są zgłaszane przez wiele urządzeń sprzętowych, a procesor dysponuje tylko jednym wejściem sygnałów tego typu. Z tego względu jest konieczny element pełniący funkcję pośrednika. Zadanie to przejmuje kontroler przerwań – PIC (Programmable Interrupt Controller). Zintegrowany jest on w tzw. mostku południowym i ma zaledwie 15 wejść przerwań.

Przewaźnie w komputerze dla podzespołów PCI dostępne są tylko cztery z nich (IRQ 5, 9, 10, 11) – z tym, źe i tu są pewne ograniczenia, np. na IRQ 10 lubi pracować kontroler USB. Pozostałe są zajęte przez nieodzowne elementy systemu, takie jak zegar czasu rzeczywistego i róźne interfejsy: szeregowe to IRQ 3 i 4, równoległy to IRQ 7, stacja dyskietek to IRQ 6, a mysz PS/2 IRQ 12. Pierwszy kontroler dyskowy IDE to IRQ 14, a drugi to czasem IRQ15. Kaźdy z nich rezerwuje po jednym przerwaniu na swoje potrzeby. Wyłączając w BIOSie zbędne interfejsy (obsługę pewnych urządzeń), moźna zwalniać przerwania. Przerwanie IRQ 2 jest niedostępne, gdyź zarządza przerwaniami 8–15.

Wyjątek stanowią aktualne chipsety, których mostek południowy jest wyposaźony w kontroler APIC (Advanced PIC). Kontrolery tego typu opracowano do systemów wieloprocesorowych, np. mostek południowy ICHo zintegrowany w chipsecie Intel 810 udostępnia aź 24 wejścia przerwań. Warunkiem jest stosowanie z systemu operacyjnego obsługującego zestawy wieloprocesorowe.

Wychodząc naprzeciw małej liczbie przerwań, wprowadzono ich współdzielenie (IRQSharing). Daje to moźliwość współdzielenia jednego przerwania przez kilka urządzeń PCI. Jednak w praktyce urządzenia współdzielące przerwania mogą przestać działać poprawnie. Np. bardzo często konflikty wywołują karty dźwiękowe i telewizyjne – zwłaszcza gdy dzielą jedno przerwanie za sobą lub z kartą sieciową. Przyczyną są przewaźnie złe steroaniki Oznaką konfliktu przerwań moźe być nawet drgający kursor myszy. Nowe chipsety, wyposaźone w specjalne mostki południowe, oferują jednak juź aź osiem przerwań do podziału na urządzenia PCI.

*****************************************************
*****************************************************


*****************************************************
Hasła BIOSu

*****************************************************

WSTĘP

Za pomocą haseł BIOSu moźemy zabezpieczyć komputer przed działalnością osób niepoźądanych – albo blokując moźliwość zmiany ustawień BIOSu, albo uniemoźliwiając załadowanie systemu operacyjnego bez znajomości hasła. Takie zwiększone bezpieczeństwo wiąźe się jednak z ryzykiem – jeźeli zapomnimy hasła, nie jesteśmy juź w stanie zmienić konfiguracji BIOSu lub wręcz w ogóle uruchomić komputer. Na szczęście producenci płyt głównych zostawili kilka "tylnych drzwi".

Wytrychy

Wielu producentów płyt głównych zdefiniowało hasła–wytrychy, które uźyte mogą być w sytuacji, jeźeli zapomnieliśmy ustawionego przez nas hasła. Następująca lista prezentuje hasła, które moźna wypróbować. Ale uwaga – niektóre płyty główne całkowicie się zablokują po trzykrotnym wpisaniu błędnego hasła.

Wytrychy dla BIOSów Award:



Wytrychy dla BIOSów AMI:

* AMI
* BIOS
* PASSWORD
* HEWITT RAND
* AMI?SW
* AMI_SW
* LKWPETER
* A.M.I.
* CONDO

Wytrychy dla BIOSów PHOENIX:

* phoenix
* PHOENIX
* CMOS
* BIOS

Inne powszechnie stosowane hasła

* ALFAROME
* BIOSTAR
* biostar
* biosstar
* CMOS
* cmos
* LKWPETER
* lkwpeter
* setup
* SETUP
* Syxz
* Wodj

Hasła dla pozostałych producentów



Czyszczenie pamięci CMOS

Ustawienia BIOSu, wliczając hasło, zapisywane są w pamięci CMOS. Wiele płyt głównych ma zworkę słuźącą do czyszczenia pamięci CMOS. Spowoduje to utratę wszystkich ustawień BIOSu.

Połoźenie tej zworki jest róźne na róźnych płytach głównych. Najlepiej odnaleźć tę informację w dokumentacji płyty. Jeźeli nie posiadasz dokumentacji, moźesz spróbować samemu odnaleźć tę zworkę. Zwykle znajduje się w blisko krawędzi płyty, obok baterii CMOSu lub w pobliźu procesora. Często oznaczona jest etykietą CLEAR – CLEAR CMOS – CLR – CLRPWD – PASSWD – PASSWORD – PWD.

Przed przestawieniem zworki wyłącz komputer i odłącz go z sieci elektrycznej. Po przestawieniu zworki uruchom komputer ponownie, jeźeli BIOS nie pyta o hasło, wyłącz komputer i ustaw zworkę w wyjściowym połoźeniu.

Usunięcie baterii CMOSu

Pamięć CMOS zapamiętująca ustawienia jest zwykle zasilana przez małą baterię podłączoną do płyty głównej. Usunięcie tej baterii na około 10–15 minut spowoduje zresetowanie pamięci CMOS. Niektóre płyty główne magazynują zasilanie w kondensatorze. W takiej sytuacji usuń baterię na co najmniej 24 godziny. Czasami bateria CMOSu jest przylutowana do płyty głównej. W takim przypadku lepszym rozwiązaniem niź usunięcie baterii jest usunięcie samej pamięci CMOS na pewien czas.

*****************************************************
*****************************************************

*****************************************************
Uaktualnianie BIOSu
*****************************************************


Wstęp

Jeszcze parę lat temu BIOS umieszczany był najczęściej w pamięci ROM. Dzięki temu BIOS nie mógł być co prawda uszkodzony przez uźytkownika, ale jego wymiana oznaczała zakup nowej kości z BIOSem. Obecnie większość komputerów osobistych wykorzystuje tak zwany flash BIOS, to znaczy BIOS zapisany w pamięci flash, która moźe być modyfikowana. Dzięki temu moźliwa jest aktualizacja BIOSu zwana potocznie flashowaniem.


Po co uaktualniać BIOS?

Uaktualnianie BIOSu jest czynnością ryzykowną, o czym będzie mowa za chwilę. W związku z tym naleźy powaźnie zastanowić się, czy rzeczywiście potrzebujemy nowszej wersji BIOSu. Rozsądne powody dla których moźna zaryzykować uaktualnienie BIOSu to:

* posiadanie BIOSa, który nie ma wsparcia Plug'n Play ( http://rainbow.mimuw.edu.pl/SO/Projekt03–04/temat3–g6/pnp.html )
* posiadanie BIOSa, który nie ma wsparcia dla duźych dysków – starsze wersje BIOSa mogą nie mieć obsługi LBA (Logical Block Addressing), przez co część przestrzeni dyskowej duźych dysków moźe być niedostępna.
* chęć wykorzystania nowych opcji BIOSu – na przykład startowanie systemu z CD–ROMu, z napędów Zip, z sieci, zabezpieczenia antywirusowe

Jak uaktualniać BIOS?

1.

Przed uaktualnieniem BIOSu musisz dokładnie wiedzieć, jaki model płyty głównej posiadasz. Jeźeli ta informacja nie jest zawarta w dokumentacji lub zapisana na płycie głównej, moźliwe jest uzyskanie powyźszych danych na podstawie identyfikatora BIOSu wgranego na płytę główną (dotyczy to tylko BIOSów firmy AMI i Award, BIOSy firmy Phoenix nie oferują tej moźliwości). Identyfikator ten jest wyświetlany na dole ekranu po uruchomieniu komputera (podczas wykonywania testu pamięci). Naciśnięcie klawisza Pause na tym etapie spowoduje wstrzymanie startu systemu (dzięki czemu moźna zdąźyć z przepisaniem tego numeru na kartkę).

Aby zidentyfikować model i producenta płyty głównej na podstawie identyfikatora BIOSu zobacz na przykład tabelę umieszczoną na stronie www.wimsbios.com/numbers.shtml (dla BIOSu firmy Award) lub na stronie www.wimsbios.com/numbersami.shtml (dla BIOSu firmy AMI).
Do identyfikacji modelu płyty głównej moźna równieź uźyć jednego z następujących programów:
* Unicore BIOS Agent [ http://www.unicore.com/bioswiz/ ]
* CTBIOS [ ftp://ftp.heise.de/pub/ct/ctsi/ctbios15.zip ]
* AMI Motherboard Identification Utility [ http://www.ami.com/support/mbid.cfm ]
2. Ze strony producenta płyty głównej pobierz plik z najnowszą wersją BIOSu. Wiele adresów producentów płyt głównych znajduje się na stronie Wimsbios.
3. Do wgrania obrazu BIOSu do pamięci Flash moźna wykorzystać jeden z następujących programów:
* UniFlash [ http://www.uniflash.org/ ] – uniwersalny program do uaktualniania BIOSu, dostępny razem z kodem źródłowym
* AwdFlash [ http://www.ezgo.com.tw/bios/b01.htm ] – program firmy Award
* AmiFlash [ http://www.ezgo.com.tw/bios/b01.htm] ] – program firmy American Megatrends
* AFlash [ ftp://ftp.asuscom.de/pub/ASUSCOM/BIOS/BIOS_FLASH_UTILS/ ] – program firmy ASUS
4. Kolejnym krokiem jest utworzenie dyskietki startowej. Najbezpieczniej jest utworzyć dyskietkę systemową DOS, jeźeli z jakichś względów wolisz uźyć dyskietki systemowej Windows, podczas startu systemu wciśnij F5, aby mieć pewność, źe nie zostaną uruchomione źadne programy w tle (mogłyby one zakłócić pracę programu do uaktualniania BIOSu).
5. Na drugą, pustą dyskietkę wgraj program do uaktualniania oraz pobrany obraz BIOSu.
6. W ustawieniach BIOSu wyłącz opcję "System BIOS Cacheable" (oznacza to wyłączenie kopiowania BIOSu do pamięci RAM (na czym to polega?)).
7. Uruchom system z utworzonej dyskietki startowej.
8. Po ukazaniu się znaku zachęty A:\ włóź do stacji drugą dyskietkę. Mocno zalecane jest zapisanie aktualnego obrazu BIOSu. Większość programów do aktualizacji BIOSu ma taką opcję. Dzięki temu będziesz mógł powrócić do poprzedniej wersji BIOSu, jeźeli napotkasz problemy związane z nową wersją. Moźliwe będzie równieź odtworzenie oryginalnego BIOSu, jeźeli procedura uaktualniania się nie powiedzie. Wywołaj zatem program z opcją powodującą zgranie obecnego BIOSu. Spowoduje to utworzenie na dyskietce nowego pliku (na przykład o nazwie backup.bin).
9. Aby mieć moźliwość odtworzenia oryginalnego BIOSu w przypadku niepowodzenia operacji uaktualniania, wykonaj następującą czynność:
* Jeźeli uźywasz BIOSu firmy American Megatrends, wystarczy zmienić nazwę backup.bin na amiboot.rom.
* Jeźeli uźywasz BIOSu firmy Award dyskietka z programem do uaktualniania powinna być równieź systemowa. Utwórz na niej plik autoexec.bat, w którego pierwszej linijce następuje wywołanie programu do uaktualniania z parametrem backup.bin i opcjami powodującymi, źe program dokona aktualizacji bez pytania uźytkownika o potwierdzenie (patrz rozdział "Co zrobić, jeźeli aktualizacja BIOSu się nie powiodła").
10. Uruchom program do aktualizacji BIOSu.
11. Procedura wgrywania nowego BIOSu do pamięci flash nie powinna trwać dłuźej niź kilkanaście sekund. Jeźeli zakończy się ona pomyślnie, uruchom komputer ponownie.
12. Jeźeli operacja powiodła się, powinien uruchomić się system operacyjny. Moźe on jednak pracować bardzo niestabilnie, jeźeli wystąpił konflikt pomiędzy nowymi ustawieniami BIOSu a ustawieniami systemu operacyjnego. Często konieczna jest reinstalacja systemu.


reszta poniźej...